Elfstedentocht 1963

Op 18 januari 1963 vond de twaalfde Elfstedentocht plaats. Dat was de verschrikkelijkste Elfstedentocht uit de geschiedenis. Velen zullen zich die tocht nog herinneren. Dat komt waarschijnlijk mede omdat daarvan voor het eerst live verslag van werd gedaan op radio en televisie. Maar ook omdat het werkelijk een barre tocht was. In de nacht van 18 januari werden alle kouderecords gebroken en bij de start was het MIN 12 graden. En in de loop van de dag stak er ook nog eens een noordoosterstorm op. Dat maakte het dus eigenlijk onverantwoord om de tocht door te laten gaan.

Het stormde die dag onbarmhartig, in de donkere uren vroor het soms twintig graden. Het was de koudste dag van de koudste winter van de twintigste eeuw toen om zes uur ’s ochtends 10.000 toerrijders vanuit Leeuwarden vertrokken voor een rondje van 200 kilometer door Friesland. Ze moesten voor twaalf uur ’s nachts binnen zijn. Achttien uur later hadden slechts 69 toerrijders de Elfstedentocht voltooid. Niet eerder haalden zo weinig mensen de eindstreep. Deze ‘Tochtigste Tocht der Tochten’ werd dan ook gereden onder zeer extreme omstandigheden. Het ijs was onberijdbaar, het vroor 18 graden en er stond een gierende storm.

De grote held van deze Elfstedentocht was zonder twijfel wedstrijdrijder Reinier Paping. Hij kwam om 5 uur ’s middag als eerste over de finish. Hij was één van de 59 wedstrijdrijders, die de tocht volbrachten. Maar De grootste heldendaden in 1963 werden echter achter de winnaar verricht, die nog voor het beginnen van de avond aankwam in Leeuwarden. De achtervolgende toerrijders reden namelijk vaak uren door het donker. OM 23.45 uur kwam de laatste schaatser binnen als 69ste.
Bij de toerrijders ging het er zeer zwaar aan toe.  Allemaal hebben ze tussen Dokkum en Leeuwarden de moeilijkste momenten gehad. Regels werden overtreden, er werd alleen nog aan overleven gedacht, de mannen vielen bijna in slaap als ze voor de zoveelste keer in een sneeuwduin vielen. Onder hen was de voormalig schaatcoach Henk Gemser die samenreed  met een oude klasgenoot uit Franeker. Op een gegeven moment wisten zij niet meer wat weiland was en wat het ijs. Het ijs was onbegaanbaar en als je viel wilde je gewoon blijven liggen. Er was absoluut geen behoefte meer om op te staan. Je was doodop en je was inderdaad met je grenzen bezig. Rijders konden de reis alleen volhouden als ze minimaal met zijn tweeen rijden om elkaar steeds weer op te peppen.
 

Toen Paping finishde, stonden er zoveel mensen op het ijs dat het gevaar bestond dat men massaal door het ijs zou zakken en in het ijskoude water terecht zou komen. Zelfs Konining Juliana en prinses Beatrix waren aanwezig om de winnaar te feliciteren.
 

Nieuwe elfstedentocht

Nederland keek die dag met verbazing, verwondering en verbijstering naar de prestatie die werd geleverd. Naar het gevecht tegen de elementen, het verleggen van de persoonlijke grenzen en de uiterste wil om de eindstreep te halen. En in al die jaren daarna groeide de bewondering voor die mannen met de dag. Nu staan we aan het begin van mogelijk de eerste Elfstedentocht van deze eeuw. Inmiddels is het bekend dat het er om zal spannen. Zeker is wel dat hoewel het weer een historische dag zal worden, deze niet zo heroïsch zal zijn als 'de hel van 63'